Ο κρόκος Κοζάνης αποτελεί ένα από τα πιο νόστιμα και συνάμα θρεπτικά μπαχαρικά που είναι διαθέσιμα στην αγορά. Από τα αρχαία κιόλας χρόνια, συγκαταλέγεται στα πιο πολύτιμα μπαχάρια, κι αυτό αποδεικνύεται από τη συνήθεια της Κλεοπάτρας να το χρησιμοποιεί στα καλλυντικά της. Μπορούμε να το συναντήσουμε είτε με την μορφή σκόνης, είτε με την μορφή νηματιδίων, ενώ πλέον αποτελεί βασικό συστατικό συσκευασμένων ειδών διατροφής, σε βιολογικά ή μη αφεψήματα. Εδώ και τριακόσια χρόνια ο Κρόκος Κοζάνης καλλιεργείται και αναπτύσσεται αποκλειστικά στο Ν. Κοζάνης. Ξεχωρίζει για την άριστη ποιότητα του, που τον κατατάσσει στην πρώτη κατηγορία κρόκου βιολογικής καλλιέργειας στον κόσμο. Είναι το ακριβότερο μπαχαρικό στον κόσμο, λόγω της απαιτητικής και χειρωνακτικής διαδικασίας συλλογής και επεξεργασίας του φυτού. Είναι χαρακτηριστικό ότι χρειάζονται περίπου 150.000 άνθη κρόκου για ένα κιλό αποξηραμένων στιγμάτων του.
Παραδοσιακά, έχει χρησιμοποιηθεί για την ανακούφιση του στομαχόπονου, των πεπτικών προβλημάτων ακόμα και της κατάθλιψης, με ορισμένες πρόσφατες έρευνες να δείχνουν ότι όντως είναι επιβοηθητικός στην ήπια κατάθλιψη, λόγω της τροποποίησης σεροτονίνης.
Οι επιστήμονες έχουν επισημάνει τις φαρμακευτικές δυνατότητες που έχει ο κρόκος, τονίζοντας τις αντιοξειδωτικές και τις αντιγηραντικές του ιδιότητες. Τα αντιοξειδωτικά και ιδιαιτέρως τα καροτενοειδή του, στα οποία περιλαμβάνονται και οι κροκίνες, σημειώνουν σημαντική ευνοϊκή επίδραση στην επιδερμίδα όσον αφορά την έκθεσή της στον ήλιο, ενώ η αντιοξειδωτική δράση του μπαχαρικού επεκτείνεται και στον καρδιακό μυ, ανακόπτοντας την αύξηση της απόπτωσης των μυϊκών ινών.
Επιπλέον είναι αξιοσημείωτο να αναφέρουμε την επίδρασή του στα λευχαιμικά κύτταρα και την αντικαρκινική του δράση. Σύμφωνα με μελέτη του εργαστήριου Γενικής Χημείας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών οι κροκίνες που περιέχονται στα στίγματα του κρόκου είναι ασυνήθιστα υδατοδιαλυτά καροτενοειδή, τα οποία βρέθηκε ότι μπορούν να αναστείλουν τον πολλαπλασιασμό των λευχαιμικών κυττάρων. Συν τοις άλλοις, ο κρόκος έχει βρεθεί πως δρα ενάντια σε ορισμένους τύπους καρκίνου συμπεριλαμβανομένου του νευροβλαστώματος, του καρκίνου του μαστού και του αδενοκαρκινώματος του παχέος εντέρου. και τη θετική του επίδραση στη νευροπροστασία και στην καταπολέμηση του άγχους. Επίσης συμβάλλει στην ενίσχυση της μάθησης και της μνήμης λόγω πάλι της περιεκτικότητας σε κροκίνη και κροκετίνη. Μετά από έρευνες, έχει αποδειχτεί και η αντιθρομβωτική του δράση, καθώς το εκχύλισμα του κρόκου προκαλεί αναστολή της συγκόλλησης των αιμοπεταλίων.
Μια άλλη ιδιότητά του, είναι ότι βοηθάει στην μείωση στης χοληστερόλης, στην ναυτία και στον πυρετό. Χρησιμοποιείται ακόμη και για φλεγμονές των ούλων. Τέλος στην αρχαιότητα φαίνεται πως έδιναν στον κρόκο ακόμη και αφροδισιακές ιδιότητες, αφού το συνέδεαν με τον έρωτα και τη γονιμότητα.
Μπορούμε να επωφεληθούμε από αυτές τις ιδιότητες, πίνοντάς το ως αφέψημα ή χρησιμοποιώντας το στη μαγειρική ως μπαχαρικό. Μικρή ποσότητα του κρόκου χαρίζει τόσο χρώμα, όσο και τη λεπτή, πικάντικη γεύση του στα φαγητά, ειδικά σε ζυμαρικά, σούπες, ρύζι, κρέας, ψάρια, σάλτσες, σαλάτες, γλυκά, ροφήματα.
Η δοσολογία πρέπει να είναι μικρή και διαφοροποιείται σε κάθε συνταγή, έτσι ώστε να μην αλλοιώνεται (πικρίζει) η γεύση των φαγητών. Ο κρόκος σε σκόνη προστίθεται στο φαγητό διαλυμένος σε νερό. Τα στίγματα μουλιάζουν σ' ένα φλιτζάνι νερό 1 ώρα πριν το μαγείρεμα και προστίθεται στο φαγητό, είτε μαζί με το νερό, είτε μόνο το νερό αφού σουρωθεί. Ακόμη μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε στην ζαχαροπλαστική, στην ποτοποιία αλλά και στην τυροκομία.
Όσον αφορά στην κατανάλωση ροφημάτων κρόκου κοζάνης όταν ο κρόκος είναι σε στίγματα, υπολογίζουμε 10-12 στίγματα για κάθε φλιτζάνι του τσαγιού ρόφημα. Όταν ο κρόκος είναι σε σκόνη χρησιμοποιούμε μισό από το φακελάκι των 0,25g για κάθε φλιτζάνι του τσαγιού. Η σκόνη δεν χρειάζεται μούλιασμα, αλλά προστίθεται κατευθείαν στα ροφήματα ή το νερό.
Η συστηματική ένταξη του κρόκου κοζάνης συσστήνεται καθημερινά είτε στη μαγειρική είτε σε μορφή ροφημάτων, έτσι ώστε να αυξηθεί η αντιοξειδωτική πρόσληψη, η οποία αποτελεί ασπίδα προστασίας για την υγεία.
